Czerwony goździk – kwiat rewolucji portugalskiej
Kwiecień na kartach portugalskiej historii to bardzo ważny miesiąc. Związany jest z Rewolucją goździków z 1974 r., czyli wojskowym zamachem stanu. Po 48 latach dyktatury kraj wreszcie podążył w stronę wolności i demokracji. A co ma z tym wspólnego czerwony goździk? Dlaczego akurat ten kwiat stał się symbolem rewolucji portugalskiej?
Jest rok 1974. Od 48 lat mieszkańcy Portugalii żyją w dyktaturze wojskowej. Nikt nie przypuszczał, że deklaracja wojskowa z 28 maja 1926 roku będzie początkiem dla powstania w 1933 roku Nowego Państwa (port. Estado Novo), oraz że wprowadzi demokratyczną niewolę na prawie 50 lat.
Takie miejsca, jak ulica António Maria Cardoso w Lizbonie, Caxias (w Oeiras), Peniche czy Tarrafal (miasto w Republice Zielonego Przylądka) wzbudzają powszechny strach wśród przeciwników panującego systemu. To jedne z głównych miejsc przesłuchań i tortur dokonywanych przez PIDE (port. Polícia Internacional de Segurança do Estado), czyli tajnej policji politycznej. Nielegalne aresztowania, brutalne tortury, zabijanie liderów ruchów narodowowyzwoleńczych to w tym czasie codzienność.
Kres nadchodzi 25 kwietnia 1974 roku. Dyktatorski reżim Nowego Państwa wreszcie zostaje obalony za sprawą Rewolucji goździków. I choć nie wszyscy będą zadowoleni z przebiegu sprawy – przeczytaj wpis 25 kwietnia nie dla każdego w Portugalii? – to jedno jest pewne. Czerwone goździki już na zawsze pozostaną w sercach Portugalczyków. Dlaczego?
Czerwony goździk – symbol wolności w Portugalii
Kolorowe rewolucje to termin zarezerwowany dla ruchów, w wyniku których dochodzi do przemian społeczno-politycznych. Często mają w nazwie barwę lub określenie nawiązujące do kwiatów. Rewolucja w Portugalii z goździkami wetkniętymi w lufy karabinów jest jedną z nich! Właśnie stąd wzięła się jej nazwa.
Wszystko zaczęło się od pracownicy jednej z lizbońskich restauracji, Celeste Caeiro. To ona zapoczątkowała rozdawanie goździków żołnierzom, którzy spontaniczne zaczęli umieszczać je w lufach karabinów. Wkrótce wszystkie kwiaciarnie zaczęły rozdawać te kwiaty wojskowym (w kolorach białym i czerwonym), dzięki czemu goździk na zawsze przeszedł do portugalskiej historii.
Więcej na temat Celeste Caeiro i goździków przeczytasz w tym artykule: Rewolucja goździków i Dzień Wolności w Portugalii >>>
Czerwony goździk już na zawsze będzie symbolem rewolucji, wolności i ogromu możliwości, jakie ma dawać demokracja.
Dlaczego czerwony, a nie biały, zapytacie. Tutaj wygrały podstawowe skojarzenia kolorystyczne. Biel kojarzy się z czystością i pokojem, czerwień jest bardziej „awanturnicza”. Ten kolor po prostu przeważył w sposób naturalny. Był preferencyjny dla mieszkańców oraz fotografów uwieczniających oddziały rewolucyjne.
Co ważne, umieszczanie goździków w lufach karabinu pozwalało ludności cywilnej na odróżnienie „kto swój jest, a kto wróg”. Z żołnierzami preferującymi kwiaty można było bratać się bez obaw, wychodzić na ulicę i wspierać rewolucjonistów.
Kwiat rewolucji portugalskiej w codziennym życiu
Co roku 25 kwietnia w Portugalii obchodzony jest Dzień Wolności.
Goździk to w tym dniu szczególny kwiat. Jako symbol rewolucji w Portugalii dość często pojawia się na plakatach, murach i ulicach miast. Niektórzy mężczyźni dumnie umieszczają go w butonierkach, a kobiety symbolicznie dekorują nim swoje kreacje i domy. Również witryny sklepów obfitują w goździki, a i szkoły oraz inne instytucje nie pozostają obojętne na urok czerwonych kwiatów. W skrócie: 25 kwietnia królują goździki.
O ile na północy kraju czerwone goździki odnajdziemy jedynie w tym dniu, o tyle na południu możemy je napotkać w ciągu całego roku (np. w postaci pomników i banerów). Tam nastroje rewolucjonistyczne były liczniejsze, przez co i chęć do świętowania Dnia Wolności naturalnie jest większa, a symbolika rewolucji powszechniejsza.
Z czerwonymi goździkami nieodłącznie kojarzone są także poniższe hasła:
- 25 Abril. O povo é quem mais ordena – To cytat z hymnu Rewolucji goździków pt. “Grandola, vila morena” Zaca Afonso. Dosłowne tłumaczenie to: Lud jest tym, który rządzi (nie rząd czy pojedyncze jednostki, ale to naród ma funkcje sprawcze).
- 25 de Abril. Sempre! – 25 kwietnia. Zawsze!
- Fascismo Nunca Más! – Faszyzm – nigdy więcej!
- Viva o 25 de Abril! – Niech żyje 25 kwietnia!
- Viva a Liberdade! – Niech żyje wolność!
Przeczytaj także te wpisy
TOP 7: Portugalskie desery, których warto spróbować
Portugalskie warzywa – wirtualny warzywniak cz. 2
