Rewolucja goździków i Dzień Wolności w Portugalii
Jednym z najpiękniejszych świąt państwowych w Portugalii jest Dzień Wolności, czyli Dia da Liberdade, obchodzony 25 kwietnia. Jaka historia wiąże się z tą datą oraz w jaki sposób Portugalczycy świętują ten dzień? I co właściwie z rewolucją ma wspólnego czerwony goździk?
Rokrocznie 25 kwietnia Portugalczycy świętują swoją wolność, upamiętniając w ten sposób bohaterów Rewolucji goździków (port. Revolução dos Cravos). Pucz mający miejsce 25 kwietnia 1974 roku obalił dyktaturę Salazara (oraz jego następcy Marcela Caetana) i reżim Estado Novo (Nowego Państwa) obowiązujący od 1933 roku.
Ciekawe fakty związane z wydarzeniami z 25 kwietnia 1974 roku
- Rewolucja goździków była pokojowa. Aczkolwiek warto wspomnieć, że w jej następstwie w rzeczywistości 25 kwietnia zginęło pięć osób – czterech cywilów i jeden członek policji politycznej PIDE (to funkcjonariusze PIDE zaczęli strzelać do ludzi ze swojej siedziby w Lizbonie). Ofiary to: João Arruda, Fernando Giesteira, José Barneto, Fernando Barreiros dos Reis oraz funkcjonariusz PIDE/DGS — António Lage.
- Skutkiem wojskowego zamachu stanu była także dekolonizacja portugalskich posiadłości zamorskich w Afryce oraz Azji.
- W pierwszej fazie zamachu stanu sygnałem do zajęcia pozycji była muzyka Paulo de Carvalho – E depois de Deus (24 kwietnia o godz. 22:55), drugim sygnałem oznaczającym rozpoczęcie operacji zamachu stanu był utwór Zeca Afonso – Grândola, Vila Morena (25 kwietnia o godz. 00:20). Sygnały do rozpoczęcia rewolucji były nadawane w radio.
Zeca Afonso posiadał dom w portugalskim Monsanto, przeczytaj nieco więcej na temat tej niezwykłej wioski: Monsanto – kamienna wioska w Portugalii >>>
- Dopiero ok. 1 maja, tydzień po rewolucji, po raz pierwszy od wielu lat mieszkańcy Portugalii odzyskali całkowitą wolność, m.in. wypuszczeni zostali więźniowie polityczni z Prisão de Caxias (więzienie w Caxias) i Prisão de Peniche (więzienie w Peniche), a przywódcy polityczni opozycji przebywający na emigracji wreszcie powrócili do kraju.
- António de Oliveira Salazar rządził Portugalią w latach 1933-1968, jego następcą był Marcello Caetano, który kierował rządem w latach 1968-1974 i kontynuował tzw. salazaryzm (port. salazarismo).
- Co prawda Nowe Państwo zostało założone przez Salazara w roku 1933 roku, jednak już od roku 1926 kraj żył w dyktaturze wojskowej. Reżim upadł dopiero w 1974 roku – 41 lat po ustanowieniu Nowego Państwa – w sumie po 48 latach dyktatury.
Jeśli jesteście zainteresowani tematem, istnieje kilka filmów opowiadających o Rewolucji goździków, m.in. A Hora da Liberdade z 1999 roku i Capitães de Abril z 2000 roku.
Utwór Zeca Afonso – Grândola, Vila Morena doczekał się także polskiej wersji o tym samym tytule w wykonaniu Edyty Geppert.
Goździk – symbol portugalskiej wolności
Symbolem 25 kwietnia jest czerwony goździk (port. cravo) – kwiat, który ludność cywilna składała w podzięce wojsku. Stąd właśnie wzięła się nazwa: Rewolucja goździków.
Mówi się, że to Celeste Caeiro (pracownica jednej z lizbońskich restauracji) zaczęła rozdawać goździki, które następnie żołnierze umieszczali w lufach strzelb. Dlaczego właśnie te kwiaty?
Restauracja, w której pracowała kobieta, dokładnie 25 kwietnia 1974 roku obchodziła swoją pierwszą rocznicę otwarcia. Zarząd restauracji postanowił uczcić ten dzień, rozdając klientom drobne prezenty: kobietom kwiaty, a mężczyznom kieliszek wina Porto.
Dokładnie tego dnia dokonano jednak zamachu stanu, więc restauracja nie została otwarta, a świętowanie rocznicy zostało uniemożliwione. Kierownik restauracji poprosił więc, by pracownicy zabrali do domu kwiaty, aby te nie zmarnowały się w magazynie. Były to właśnie białe i czerwone goździki, które Celeste Caeiro jako pierwsza zaczęła rozdawać zwycięzcom.
Zamiast prosto do domu kobieta pojechała metrem na plac Rossio, gdzie zastała czołgi rewolucjonistów. Dobijała godzina 9. Celeste zapytała żółnierzy o wyjaśnienie, co dokładnie się dzieje. Ci jej odpowiedzieli, że kierują się na Quartel do Carmo, gdzie przebywa Marcello Caetano (następca Salazara).
Jeden z żołnierzy, zmęczony wielogodzinną służbą, poprosił kobietę o papierosa. Ta zasmucona odpowiedziała, że jedyne co ma to goździki. Wręczyła mężczyźnie pierwszy lepszy z brzegu, którym okazał się właśnie ten koloru czerwonego. Żołnierz podziękował i spontanicznie umieścił kwiat w lufie karabinu.
Za jego przykładem poszli pozostali żołnierze, a w kolejnych godzinach kwiaciarnie zaczęły rozdawać goździki wszystkim uczestnikom tej pokojowej rewolucji. W ten sposób goździk już na zawsze zapisał się na kartach portugalskiej historii jako symbol wolności.
Co roku 25 kwietnia Portugalczycy świętują więc odzyskanie wolności. Odbywają się wtedy przemówienia i parady, a czerwone goździki zdobią dumnie ulice miast i witryny sklepów.
Nie każdy jednak odbiera tę datę jednoznacznie, przeczytaj więcej na ten temat tutaj: 25 kwietnia nie dla każdego w Portugalii? >>>
Na koniec jeszcze inna ciekawostka, która pośrednio także jest związana z tematem rewolucji w Portugalii. Czy są tu fani Harrego Pottera? Pamiętacie jednego z założycieli Hogwartu? Był nim Salazar Slytherin. Brzmi znajomo? Inspiracją dla J.K. Rowling dla nazwy tej postaci był właśnie portugalski dyktator António de Oliveira Salazar. Czadowo, prawda?
Przeczytaj także te wpisy
Październik w Portugalii – przyjemności jesieni
Kogut z Barcelos – legenda
