Rewolucja goździków
Życie w Portugalii

Rewolucja goździków i Dzień Wolności w Portugalii

Jednym z najpiękniejszych świąt państwowych w Portugalii jest Dzień Wolności, czyli Dia da Liberdade, obchodzony 25 kwietnia. Jaka historia wiąże się z tą datą oraz w jaki sposób Portugalczycy świętują ten dzień? I co właściwie z rewolucją ma wspólnego czerwony goździk?

Rokrocznie 25 kwietnia Portugalczycy świętują swoją wolność, upamiętniając w ten sposób bohaterów Rewolucji goździków (port. Revolução dos Cravos). Pucz mający miejsce 25 kwietnia 1974 roku obalił dyktaturę Salazara (oraz jego następcy Marcela Caetana) i reżim Estado Novo (Nowego Państwa) obowiązujący od 1933 roku.

Rewolucja gozdzikow - Mora
Plakat upamiętniający Rewolucję goździków w Arraiolos (Alto Alentejo)

Ciekawe fakty związane z wydarzeniami z 25 kwietnia 1974 roku

  • Rewolucja goździków była pokojowa. Aczkolwiek warto wspomnieć, że w jej następstwie w rzeczywistości zginęły (jedynie) cztery osoby – członkowie policji politycznej PIDE, którzy zaczęli strzelać do ludzi ze swojej siedziby w Lizbonie.
  • Skutkiem wojskowego zamachu stanu była także dekolonizacja portugalskich posiadłości zamorskich w Afryce oraz Azji.
  • W pierwszej fazie zamachu stanu sygnałem do zajęcia pozycji była muzyka Paulo de Carvalho – E depois de Deus (24 kwietnia o godz. 22:55), drugim sygnałem oznaczającym rozpoczęcie operacji zamachu stanu był utwór Zeca Afonso – Grândola, Vila Morena (25 kwietnia o godz. 00:20). Sygnały do rozpoczęcia rewolucji były nadawane w radio.

Zeca Afonso posiadał dom w portugalskim Monsanto, przeczytaj nieco więcej na temat tej niezwykłej wioski: Monsanto – kamienna wioska w Portugalii >>>

  • Dopiero ok. 1 maja, tydzień po rewolucji, po raz pierwszy od wielu lat mieszkańcy Portugalii odzyskali całkowitą wolność, m.in. wypuszczeni zostali więźniowie polityczni z Prisão de Caxias (więzienie w Caxias) i Prisão de Peniche (więzienie w Peniche), a przywódcy polityczni opozycji przebywający na emigracji wreszcie powrócili do kraju.
  • António de Oliveira Salazar rządził Portugalią w latach 1933-1968, jego następcą był Marcello Caetano, który kierował rządem w latach 1968-1974 i kontynuował tzw. salazaryzm (port. salazarismo).
  • Co prawda Nowe Państwo zostało założone przez Salazara w roku 1933 roku, jednak już od roku 1926 kraj żył w dyktaturze wojskowej. Reżim upadł dopiero w 1974 roku – 41 lat po ustanowieniu Nowego Państwa – w sumie po 48 latach dyktatury.  
Rondo ozdobione motywem Rewolucji goździków - okolice Vila Viçosa i Borba (Alto Alentejo)
Plakat w Pavia (Alto Alentejo)

Jeśli jesteście zainteresowani tematem, istnieje kilka filmów opowiadających o Rewolucji goździków, m.in. A Hora da Liberdade z 1999 roku i Capitães de Abril z 2000 roku.

Rewolucja - gozdzikow - Castelo de Portel
Pomnik goździków w Portel (Alto Alentejo)
Czerwony goździk - symbol wolności

Utwór Zeca Afonso – Grândola, Vila Morena doczekał się także polskiej wersji o tym samym tytule w wykonaniu Edyty Geppert.

Rewolucja gozdzikow - azulejos - wolnosc
Azulejo z motywem Rewolucji goździków - okolice Vila Viçosa (Alto Alentejo)

Goździk – symbol portugalskiej wolności

Symbolem 25 kwietnia jest czerwony goździk (port. cravo) – kwiat, który ludność cywilna składała w podzięce wojsku. Stąd właśnie wzięła się nazwa: Rewolucja goździków.  

Mówi się, że to Celeste Caeiro (pracownica jednej z lizbońskich restauracji) zaczęła rozdawać goździki, które następnie żołnierze umieszczali w lufach strzelb. Dlaczego właśnie te kwiaty?

Restauracja, w której pracowała kobieta, dokładnie 25 kwietnia 1974 roku obchodziła swoją pierwszą rocznicę otwarcia. Zarząd restauracji postanowił uczcić ten dzień, rozdając klientom drobne prezenty: kobietom kwiaty, a mężczyznom kieliszek wina Porto.

Dokładnie tego dnia dokonano jednak zamachu stanu, więc restauracja nie została otwarta, a świętowanie rocznicy zostało uniemożliwione. Kierownik restauracji poprosił więc, by pracownicy zabrali do domu kwiaty, aby te nie zmarnowały się w magazynie. Były to właśnie białe i czerwone goździki, które Celeste Caeiro jako pierwsza zaczęła rozdawać zwycięzcom.

Zamiast prosto do domu kobieta pojechała metrem na plac Rossio, gdzie zastała czołgi rewolucjonistów. Dobijała godzina 9. Celeste zapytała żółnierzy o wyjaśnienie, co dokładnie się dzieje. Ci jej odpowiedzieli, że kierują się na Quartel do Carmo, gdzie przebywa Marcello Caetano (następca Salazara).

Jeden z żołnierzy, zmęczony wielogodzinną służbą, poprosił kobietę o papierosa. Ta zasmucona odpowiedziała, że jedyne co ma to goździki. Wręczyła mężczyźnie pierwszy lepszy z brzegu, którym okazał się właśnie ten koloru czerwonego. Żołnierz podziękował i spontanicznie umieścił kwiat w lufie karabinu.

Za jego przykładem poszli pozostali żołnierze, a w kolejnych godzinach kwiaciarnie zaczęły rozdawać goździki wszystkim uczestnikom tej pokojowej rewolucji. W ten sposób goździk już na zawsze zapisał się na kartach portugalskiej historii jako symbol wolności.

Co roku 25 kwietnia Portugalczycy świętują więc odzyskanie wolności. Odbywają się wtedy przemówienia i parady, a czerwone goździki zdobią dumnie ulice miast i witryny sklepów.

Nie każdy jednak odbiera tę datę jednoznacznie, przeczytaj więcej na ten temat tutaj: 25 kwietnia nie dla każdego w Portugalii? >>>

Fragment plakatu w Arraiolos (Alto Alentejo)
Azulejo z motywem Rewolucji goździków - okolice Vila Viçosa (Alto Alentejo)
Rewolucja gozdzikow - gozdzik w armacie
Dzień Wolności obchodzony w Viana do Castelo (Minho)

Na koniec jeszcze inna ciekawostka, która pośrednio także jest związana z tematem rewolucji w Portugalii. Czy są tu fani Harrego Pottera? Pamiętacie jednego z założycieli Hogwartu? Był nim Salazar Slytherin. Brzmi znajomo? Inspiracją dla J.K. Rowling dla nazwy tej postaci był właśnie portugalski dyktator António de Oliveira Salazar. Czadowo, prawda?

Dzień Wolności w Viana do Castelo (Minho): goździk - kwiat kojarzony z portugalską rewolucją

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *