Czosnek trójkątny – alho-bravo
Portugalska wiosna. To czas, kiedy przy odrobinie szczęścia możemy zauważyć białe dywany drobnych kwiatów usytuowanych na niewielkich łodyżkach. To czosnek trójkątny, Allium triquetrum. Rośnie dziko w Portugalii, zarówno w lasach, na obrzeżach polnych dróg, jak i na trawnikach – w przydomowych ogrodach.
Alho to po portugalsku czosnek, natomiast słowo bravo oznacza w tym kontekście dziki. W wolnym tłumaczeniu to dziki czosnek, czosnek rosnący na dziko. Ten przymiotnik doskonale opisuje naturę tej rośliny.
Alho-bravo występuje najczęściej w północnej Portugalii, choć tę roślinę można spotkać także w innych regionach kraju. Porasta obrzeża lasów, pobocza dróg, tereny podmokłe – czyli tam, gdzie stanowiska są lekko zacienione i wilgotne.
Bardzo często tworzy także białe połacie na trawnikach. Dziki czosnek raz przyniesiony do domowego ogrodu, z łatwością pomnaża się, tworząc nowe kępki. Uważany jest za roślinę inwazyjną właśnie ze względu na łatwość rozprzestrzeniania się i tym samym wypierania pozostałych roślin ze swojego otoczenia.
Po polsku alho-bravo znany jest pod nazwą: czosnek trójkątny. Prawdopodobnie ze względu na charakterystyczny, trójkątny kształt łodygi.
Jest rośliną bulwiastą, wieloletnią. Bardzo łatwo rozpoznać ją na spacerze, gdyż najczęściej występuje w kępkach. Jej łodygi osiągają wysokość w zakresie od 10 do ok. 45-60 centymetrów i zakończone są białymi, zwisającymi kwiatami. Gdy po raz pierwszy zobaczyłam bujne kępki czosnku trójkątnego w portugalskim lesie, moim luźnym skojarzeniem były… konwalie majowe.
Czy alho-bravo jest jadalny?
W poszukiwaniu informacji na ten temat trafiłam na informacje (jedno z przykładowych źródeł to: Atlas da Flora da Serra D’arga à Foz Do Âncora, wydanie ze stycznia 2019, sprawdź tutaj), mówiące o tym, że Allium triquetrum jest jadalny (jego cebulki, kwiaty i liście):
- bulwy mają lekki smak czosnku – mogą być dodawane jako przyprawa do sałatek i dań na ciepło,
- liście – mogą służyć jako zastępnik pora, np. do sałatek,
- kwiaty – do zdobienia sałatek, jednocześnie nadają delikatny posmak czosnku.
Warto jednak podkreślić, że alho-bravo (bywa też nazywany alho-triangular-branco) największe zastosowanie w Portugalii odnajduje po prostu jako roślina ozdobna, posiadająca właściwości odstraszające krety i insekty.
Uwaga! Czosnek trójkątny wykazuje właściwości trujące dla niektórych ssaków, w tym psów.
Allium w Portugalii, czyli czosnek i inne cebulowe
W życiu codziennym określenia alho-bravo używa się także do opisania innego gatunku czosnku, a mianowicie czosnku ozdobnego – czosnku główkowatego (Allium sphaerocephalon). W poszukiwaniu informacji na temat tych dwóch gatunków czosnku warto więc wspomagać się nazwami łacińskimi, aby nie było wątpliwości, o którym jest mowa.
W opracowaniu Bruno Miguel Fernandes Campos: A Biodiversidade Alimentar: Relações e Aplicações na Gastronomia wspomniano, że w Portugalii istnieje około 20 gatunków z rodzaju Allium wykorzystywanych w celach kulinarnych. Są to między innymi:
- alho-bravo (Allium sphaerocephalon) – czosnek główkowaty
- alho-das-vinhas (Allium vineale) – czosnek winnicowy,
- alho-dos-ursos (Allium ursinum) – czosnek niedźwiedzi,
- alho-sem-cheiro (Allium neapolitanum) – czosnek neapolitański,
- alho-rosado (Allium roseum) – czosnek różowy,
- alho-victorino (Allium victorialis) – czosnek siatkowaty.
W tym także popularne na kuchennych stołach:
- alho francês (Allium porrum) – por,
- cebola (Allium cepa) – cebula zwyczajna,
- cebolinho (Allium schoenoprasum) – szczypiorek,
- chalota (Allium Ascalonicum) – szalotka = czosnek askaloński.
Co ciekawe czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum), czyli alho-dos-ursos widnieje na liście roślin zagrożonych w Portugalii (sprawdź listę tutaj). W naturalnym środowisku jest bardzo rzadko występującym gatunkiem – rośnie jedynie w regionie Trás-os-Montes (północna Portugalia), w górach Serra da Nogueira.
Mam nadzieję, że ten czosnkowy artykuł był dla Ciebie interesujący. Spacerując wiosną po portugalskim lesie lub zacienionych polnych drogach, rozglądaj się uważnie. Wierzę, że bez problemu uda Ci się wypatrzeć kępki drobnych, białych kwiatów.
Przeczytaj także te wpisy
Północna Portugalia: Caminha – co zobaczyć?
Szlak pielgrzymkowy São Bento – 70 km (od Esposende po góry Gerês)
