Belmonte – historyczne miasteczko na pograniczu kultur

Kryzys dla tej społeczności nadszedł w XVI wieku. Królowie katoliccy odzyskali ziemie hiszpańskie i portugalskie z rąk Maurów. Dla Żydów oznaczało to wydalenie z Półwyspu Iberyjskiego lub nawrócenie się na chrześcijaństwo.

Inkwizycja nie znała litości, dlatego wielu z nich opuściło Portugalię z obawy o własne życie. Inni z kolei oficjalnie przeszli na chrześcijaństwo, by w zaciszu domowym, w ukryciu, nadal kontynuować swoje tradycje kulturowe.

Naprzeciw wszystkiemu postanowili kontynuować swoje dawne życie, według własnej religii i kultury, wciąż narażając się na duże ryzyko śmierci – mimo przymusowego nawrócenia na katolicyzm.

Skryte zachowanie tradycji żydowskich przy jednoczesnym uczestniczeniu w katolickich obrzędach nosi nazwę kryptojudaizmu, natomiast tacy wyznawcy określani są po polsku jako marrani lub marranowie.

Przez Portugalczyków nazywani byli Marranos* i to właśnie im udało się przetrwać kolejne wieki – działając we wspólnocie nietkniętej żadnymi zmianami i opierając się latami przed prześladowaniami religijnymi.

*Marranos jako słowo może mieć dwa znaczenia. Hebrajskie „Mar anuss” oznacza dosłownie „człowieka nawróconego siłą”, gdzie „mar” to „człowiek”, a „anuss” – „wymuszony”. Innym wytłumaczeniem nazwy może być średniowieczne określenie świni przez mieszkańców Półwyspu Iberyjskiego. Nie chodziło tu jednak o świnię jako obelgę, a o niechęć do spożywania wieprzowiny przez nowo nawróconych Żydów.

Dopiero w latach 70. XX wieku Marranos przeszli oficjalną rekonwersję i w ten sposób przypieczętowali swoją przynależność do judaizmu.

Dziś to właśnie w Belmonte skupia się największa społeczność Żydów w Portugalii. Ich obecność jest widoczna w sposób naturalny, a spacerując po miasteczku, bez trudu odnajdziemy ślady ich dawnej i trudnej historii.